Wanneer één van je ouders overlijdt, kunnen er verschillende situaties ontstaan.
De langstlevende ouder is half eigenaar en heeft vruchtgebruik
Als je ouders getrouwd waren in gemeenschap van goederen, dan behoort de helft van het huis toe aan de langstlevende ouder. De andere helft maakt deel uit van de erfenis van de overleden ouder. Dit betekent dat de langstlevende ouder niet alleen mag beslissen om het huis te verkopen. Alle erfgenamen moeten akkoord gaan. Bij verkoop wordt de opbrengst dus verdeeld tussen de langstlevende ouder en de erfgenamen.
Berekening van het vruchtgebruik
Als de langstlevende ouder het recht op vruchtgebruik van de woning heeft, betekent dat dat hij of zij in de woning mag blijven wonen of deze mag verhuren. Bij verkoop krijgt de langstlevende ouder een deel van de opbrengst op basis van het vruchtgebruik. Dit bedrag wordt berekend op basis van verschillende factoren zoals de levensverwachting van de persoon met vruchtgebruik, de waarde of opbrengst van het huis, en de aan de woning verbonden kosten en eventuele schulden. Het vruchtgebruik bedraagt doorgaans tussen de 30% en 40% van de nalatenschap. De rest wordt verdeeld onder de erfgenamen.
Een concreet voorbeeld:
- Opbrengst huis: €300.000
- Langstlevende ouder (eigendom): €150.000
- Nalatenschap: €150.000
- Vruchtgebruik (40%): €60.000
- Overige erfenis voor erfgenamen: €90.000
In dit geval ontvangt de langstlevende ouder bij de verkoop van het huis €210.000 (€150.000 eigendom + €60.000 vruchtgebruik). De resterende €90.000 wordt verdeeld onder de erfgenamen.
De langstlevende ouder is volledig eigenaar
Om ingewikkelde situaties bij overlijden te voorkomen, laten veel koppels in hun huwelijkscontract vastleggen dat de woning volledig eigendom wordt van de langstlevende partner. Dit kan bijvoorbeeld met een keuzebeding of een ‘langst-leeft-al-heeft’-regeling. Indien er geen sprake is van kinderen of andere erfgenamen, gaat het eigendom automatisch naar de langstlevende ouder. In beide situaties kan de langstlevende zonder instemming van anderen beslissen om de woning te verkopen, waarbij de volledige opbrengst voor hem of haar is.
De overleden ouder was volledig eigenaar
Soms is het ook mogelijk dat de overleden ouder 100% eigenaar was van de woning. In die situatie valt de volledige opbrengst van de woning onder de nalatenschap. Om de woning te verkopen, is de instemming van alle erfgenamen nodig. Bij verkoop wordt eerst de waarde van het vruchtgebruik berekend, waarna de resterende opbrengst wordt verdeeld onder de erfgenamen.
Rekenvoorbeeld:
- Opbrengst huis: €300.000
- Nalatenschap: €300.000
- Vruchtgebruik langstlevende ouder (40%): €120.000
- Overige erfenis voor erfgenamen: €180.000
In dit geval wordt de volledige verkoopopbrengst van €300.000 onderverdeeld. De langstlevende ouder ontvangt €120.000 vanwege het vruchtgebruik. Het resterende bedrag van €180.000 wordt verdeeld onder de erfgenamen.
